Van elke dorpskern in De Bommelerwaard willen we een schatting maken van het aantal laagvliegende gierzwaluwen. Laagvliegende gierzwaluwen die onder luid geroep in groepjes langs daken scheren (op ‘huishoogte’) zijn namelijk een indicatie dat op die plek gebroed wordt. Met deze inventarisatie hopen we een beeld te krijgen waar gierzwaluwen broeden in de Bommelerwaard en een grove schatting te kunnen maken van het aantal broedparen.

Samengevat komt de methode erop neer dat in 1 of 2 avonden (afhankelijk van de grootte van het gebied) een ronde door het gehele dorp gemaakt wordt om te zien waar gierzwaluwen laag rondvliegen. Van groepjes die laag rondvliegen worden de aantallen genoteerd. Hieronder volgt een meer uitgebreide beschrijving (deels overgenomen van Gierzwaluw | Sovon Vogelonderzoek).

Methode

    • Claim je dorp via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..
    • De inventarisatieperiode is 10 juni - 15 juli.
    • Voer de inventarisatie uit in de avonduren. De beste resultaten krijg je een uur voor zonsondergang, maar daarvoor zie je ook al groepjes laag vliegen. Begin in elk geval niet eerder dan 19.00 ‘s avonds.
    • Bepaalde huizen zijn speciaal bij gierzwaluwen in trek, zoals rijtjeshuizen uit de jaren 50 en oudere huizen. Onder dakpannen (vaak bij de kopse kant bij rijtjeshuizen), in kieren en spleten (bijvoorbeeld waar de regenpijp uitkomt) zijn favoriete nestplekken. De potentiële nestplaats is vrijwel nooit onder de 3 meter (in verband met aan- en afvliegen) en doorgaans niet in onmiddellijke omgeving van bomen. Het is handig om vóór je telling al een keer door het dorp gefietst te hebben om alvast een beeld te hebben van potentieel geschikte locaties. Dit kan eventueel ook overdag.
    • De inventarisatie kan het best op de fiets uitgevoerd worden. Fiets rustig door de straten en kijk waar gierzwaluwen rondvliegen. Als het een geschikte locatie is en de gierzwaluwen vliegen niet al te hoog, blijf dan even staan om te zien of ze omlaag duiken. Blijf maximaal 10 minuten staan, heb je dan nog niks gezien, fiets dan weer door. Als er tijd over is kan je eventueel nog terugkeren naar de locatie.
    • Noteer vluchten op huishoogte en bezoek van (waarschijnlijke) nestplaats.
      • Vluchten op huishoogte:

Groepje vliegt gierend door de straten ter hoogte van de daken (langs dakpannen of op dakgootniveau); houd in de gaten over welke afstand ze zich verplaatsen. Noteer het aantal (NB: wij delen dit later door 1,5 conform de Sovon inventarisatiemethode, we ontvangen graag de originele aantallen)

      • Bezoek waarschijnlijke nestplaats:

Vogel duikt in razende vaart onder dakgoot, achter regenpijp, dakkapel, dakpan, gat in de muur enz., of verschijnt plotseling uit zo'n plek. NB Aantikkers die niet naar binnen verdwijnen, zogenaamde bouncers (*), tellen niet mee als bezoek waarschijnlijke nestplaats.

    • Voer je waarnemingen in op Waarneming.nl (evt. met app ObsMapp/iObs). Zet een stip op de plek waar je de groepjes laag zag vliegen of een bezoek aan een waarschijnlijke nestplaats zag. 
      • Vluchten op huishoogte

Noteer het aantal.

Kies bij het veld Activiteit voor ‘adult in broedbiotoop’.

Noteer bij de toelichting (het opmerkingenveld) ‘huishoogte’.

      • Bezoek waarschijnlijke nestplaats

Noteer het aantal (soms zie je bijvoorbeeld onder 1 dak 3 gierzwaluwen invliegen).

Kies bij het veld Activiteit voor ‘waarschijnlijke nestplaats’.

Noteer bij de toelichting (het opmerkingenveld) wat je hebt gezien (bijvoorbeeld ‘3 invliegende vogels’, of ‘1 uitvliegend’).

    • LET OP: Alleen tellen bij goede weersomstandigheden (droog, weinig wind),  Een telling bij langdurig koud en nat weer is zinloos (broedvogels zijn elders of stil op het nest).

*) Het aandeel niet-broedende vogels in de populatie is hoog. Deze vogels verblijven deels buiten broedbiotoop of houden zich hoog in de lucht op (avondvluchten steeds hoger schroevend), maar kunnen ook bouncen: potentiële nestplaats aanvliegen (onder roepen) en dan even in de lucht blijven hangen (waarschijnlijk bedoeld als check voor lege nestplek; roept vaak reactie op van aanwezige broedvogel).

Claim je kern(en)

Wil je meehelpen door een of meerdere avonden gierzwaluwen te tellen, kies dan je kern(en) naar keuze uit onderstaande kernachtige lijst. En geef het aan ons door via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..

  • [X] 1. Brakel (groot gebied; extra teller welkom)
  • [X] 2. Poederoijen
  • [X] 3. Zuilichem
  • [X] 4. Aalst
  • [X] 5. Nederhemert-Noord
  • [X] 6. Nederhemert-Zuid
  • [X] 7. Nieuwaal
  • [   ] 8. Well
  • [X] 9. Ammerzoden
  • [X] 10. Gameren
  • [X] 11. Bruchem
  • [X] 12. Zaltbommel
  • [X] 13. Hedel
  • [X] 14. Hurwenen
  • [X] 15. Rossum
  • [X] 16. Velddriel
  • [   ] 17. Alem
  • [X] 18. Kerkwijk
  • [X] 19. Kerkdriel
  • [X] 20. Heerewaarden
  • [   ] 21. Delwijnen
  • [   ] overigen: Hoenzadriel, Slijkwell, Wordragen, Oensel, Bern, ...

Op 12, 13 en 14 januari 2024 hebben we meegedaan met de Midwintertelling van Sovon. Dit is een jaarlijkse simultaantelling waarbij vogeltellers in het hele land, en zelfs internationaal, op pad gaan om watervogels te tellen.

Voor de Vogelatlas hebben we ons als doel gesteld om alle watervogels van de Bommelerwaard te tellen. Een deel van het atlasgebied was al geclaimd door tellers, via de claimkaart van Sovon. Een groot deel, waaronder het westelijke kommengebied, was echter nog vacant. Dit stuk hebben Cassandra en Arnout voor hun rekening genomen middels een epische driedaagse telinspanning.

Met vijf bij de atlas betrokken tellers hebben we ongeveer 33.500 watervogels geteld van 44 soorten. De top 10 is in bijgevoegde tabel weergegeven. Het resterende gedeelte van de Bommelerwaard is door andere tellers in kaart gebracht. Daarvan hebben wij de gegevens (nog) niet, maar Sovon beschikt over alle data.

Een belangrijke witte vlek in de vogeltellingen is hiermee ingevuld!

Soort

Aantal

Kolgans

8.748

Grauwe Gans

4.987

Brandgans

4.195

Kokmeeuw

2.405

Meerkoet

2.392

Kuifeend

1.875

Smient

1.667

Krakeend

1.666

Wilde Eend

1.064

Stormmeeuw

859

Top 10 soorten watervogels met hoogste aantal, Midwintertelling Bommelerwaard 2024, o.b.v. resultaten van vijf tellers in 19 telgebieden.

 


Smienten en krakeenden in de Hoofdwetering ten zuiden van Kerkwijk.

We kunnen alweer bijna aan de slag met de kilometerhoktellingen voor de winter. Op 1 december is het zover. Iedereen die afgelopen broedseizoen kilometerhoktellingen uitgevoerd heeft, gaat opnieuw dezelfde hokken tellen. De telling wordt grotendeels op dezelfde wijze uitgevoerd als de broedvogeltellingen. Een uitgebreide uitleg is in de handleiding te vinden, hieronder een korte samenvatting van de telrichtlijnen:

  • Er zijn twee telperiodes, in beide periodes dient het kilometerhok één keer bezocht te worden:
    • 1 december 2023 - 15 januari 2024
    • 16 januari - 28 februari
  • Tijdsduur is wederom 1 uur per km-hok, waarbij de telling weer met LiveAtlas uitgevoerd dient te worden.
  • Bezoektijd: 1 uur NA zonsopkomst tot 1 uur VOOR zonsondergang
    • Probeer de telling in de ochtend uit te voeren, vogels zijn dan het meest actief.
  • Tel gebiedsgebonden vogels, dus vogels die een binding hebben met je kilometerhok. Ganzen die hoog in V-formatie overvliegen, mogen dus genegeerd worden.
  • Er hoeven uiteraard geen broedcodes ingevoerd te worden voor deze telling. :)
  • Als je je vertrouwd genoeg voelt met LiveAtlas, dan graag ook exacte locaties aangeven. Dit is een extra handeling in de app, als dat je telling te veel remt, dan niet doen.
  • Geef waarnemingen van bijzondere of zeldzame soorten door via atlas@natuurwachtbommelerwaard.nl.

 

Enkele tips voor een vliegende start

  • Naast standvogels als merel, roodborst, fuut, etc. komen er in de winter heel wat nieuwe soorten bij. Oefen een aantal typische wintervogels, zowel op zicht als op geluid. Dit zijn bijvoorbeeld:
  • Oefen roepjes. Er wordt weinig meer gezongen in de winter, en de roepjes van pimpelmees, koolmees, staartmees en boomkruiper kunnen verdacht veel op elkaar lijken. Sijs en keep laten zich nauwelijks zien maar zijn goed aan hun roep te herkennen. Ook de koperwiek heeft een kenmerkend geluid. Kramsvogels zijn vaak beter zichtbaar, maar deze vallen ook op door hun geluid. Oefen alvast in het veld, en kijk op www.vogelbescherming.nl om een aantal roepjes te beluisteren.
  • Oefen het tellen van grote groepen watervogels.
  • Ga na of je nog weet hoe LiveAtlas werkt, doe eventueel een (korte) oefentelling.
  • Het makkelijkste is om dezelfde route door het kilometerhok aan te houden als in het broedseizoen.
  • Vermijd hoogwater, zodat je dezelfde route aan kan houden als in het broedseizoen.
  • Kleed je warm aan…

Geef de telresultaten graag tijdig aan ons door, via atlas@natuurwachtbommelerwaard.nl, zodat we goed op de hoogte blijven van de voortgang! En laat het weten als er vragen of onduidelijkheden zijn.

Winterse foto’s

Fotografen opgelet! Van heel wat winterse soorten missen we nog foto’s, zowel van de zangvogels (koperwiek, kramsvogels, sijs, goudvink, etc.) als van de watervogels (nonnetje, brilduiker, smient, etc.). Voor het boek zijn ook foto’s van winterse landschappen welkom. Een lijst met soorten waar we graag nog foto’s van ontvangen is hier te vinden. Op deze pagina staan ook de eisen waar de foto’s aan moeten voldoen.

Extra tellingen 2024

We zijn bezig met het plannen van extra tellingen voor soorten die lastig te tellen zijn tijdens de kilometerhoktellingen. Als eerste staat de midwintertelling van 13 en 14 januari op het programma. Tijdens dit evenement gaan we ganzen en zwanen tellen, met de nadruk op de slecht onderzochte gebieden in de kom. Ook ransuilen (roestplaatsen) en patrijzen komen vroeg in het jaar aan bod. Extra informatie volgt snel.

Veel plezier met de wintertellingen!

Op zaterdagochtend 9 december organiseren de Natuurwacht Bommelerwaard en Sovon een cursusochtend watervogels tellen. Op deze ochtend krijg je uitleg over de manier om watervogels te tellen, de gegevens meteen in het veld door te geven en ga je op pad om in een groepje een telling te oefenen. 

Nederland is het belangrijkste watervogelland van Europa. ’s Winters trekken miljoenen watervogels naar ons toe. Ook in de Bommelerwaard en de omgeving van Den Bosch kom je veel ganzen, eenden, reigers en andere soorten tegen. Informatie over hoe het met ze gaat is belangrijk om ze te kunnen beschermen. Met het Meetnet Watervogels brengt Sovon de aantallen en verspreiding van watervogels met hulp van meer dan 1200 vrijwilligers in kaart. In samenwerking met vogelwerkgroepen in de regio. Deze ochtend zijn Jan Schoppers en Albert de Jong van Sovon aanwezig om uitleg te geven. Neem je verrekijker en telescoop (als je die hebt) mee.

Deze ochtend vormt ook een mooi opwarmertje voor de Midwintertelling van half januari waar we tellers voor zoeken voor onze Vogelatlas Bommelerwaard. Met deze eenmalige telling willen we met name de verspreiding van ganzen en zwanen in de winter goed in kaart krijgen.

Programma

8.30 – start met koffie en thee

8.45 – uitleg over het telproject: waarom, hoe en waar?

9.30 – vertrek naar gebied in de buurt om telling te oefenen

11.45 – terugkomst op locatie, korte terugblik op de teloefening

Locatie

Zaal op het erf van Boerengolf Hedel, Achterdijk 57 in Hedel

Meld je aan

We vinden het fijn om te weten met hoeveel mensen we op deze ochtend zijn. Meld je alsjeblieft uiterlijk 6 december aan via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. 

Meer informatie over het telproject

Heb je interesse, maar wil je eerst nog wat meer informatie? Dan is er hier meer uitleg over het telproject te vinden. Via die link kun je ook de vacante telgebieden beter bekijken. Een aanrader is om de uitleg in deze video op YouTube te bekijken: Online workshop: kennismaken met watervogeltellingen op het kanaal van Sovon Vogelonderzoek Nederland. Op cursus.sovon.nl kan je onbeperkt test-je-kennis quizzen van Nederlandse water- en wintervogels maken. Dit is een leuke en leerzame manier om te jezelf te toetsen. Het is de bedoeling dat je als watervogelteller vrijwel alle watervogels goed kunt herkennen als je begint. Als teller voor het watervogelproject van Sovon word je maandelijks op de hoogte gehouden van allerlei interessante resultaten en nieuwtjes via een e-mailnieuwsbrief.

Dinsdag 21 november organiseren we een bijeenkomst voor de atlastellers - en fotografen over de tellingen van afgelopen jaar. De bijeenkomst start om 19:30u in de Gasthuiskapel in Zaltbommel (Gasthuisstraat 34) en duurt tot ongeveer 21.30.

We hebben het afgelopen jaar heel wat vogels geteld:

  • kilometerhokken winter 1 december 2022 - 28 februari 2023
  • kilometerhokken broedseizoen 1 april 2023 - 30 juni 2023
  • extra telling bosuil (februari/maart)
  • extra telling buizerd, havik, sperwer (maart/april)
  • extra telling ransuil (juni/juli)
  • gegevens van werkgroepen: steenuil, kerkuil, torenvalk
  • via Sovon-meetnetten: zwaluwen, roeken, reigers, lepelaars, ooievaars, patrijzen, visdiefjes

De hoogtepunten van al dit telgeweld laten we graag de revue passeren. De indrukwekkende beelden van de telling met een drone van de reigers en lepelaars in de Kil van Hurwenen zijn op zichzelf al een reden om te komen kijken.

We willen ook vooruit kijken naar het komende teljaar. Op 1 december begint de tweede ronde winterse kilometerhoktellingen en op 1 april volgend jaar de derde en laatste ronde tellingen voor het broedseizoen. Er staan ook weer een paar extra tellingen op het programma.

Verder kunnen we ingaan op vragen, en vooral gezellig met jullie bijpraten over, eh, vogels! Voor koffie en thee wordt gezorgd. Graag tot dan!

Pagina 1 van 4