Op onze Algemene ledenvergadering van j.l. 18 maart hebben wij ons 300-ste lid, Karin van Benschop, welkom geheten. Natuurlijk met een welkomstcadeautje: óns boek en een aantal lekkernijen uit de Bio-winkel. Inmiddels staat de teller al op 312 leden.

Nogmaals van harte welkom.

 

 


Als je nu in het zonnetje buiten loopt, moet het je wel opvallen. Met nog maar weinig planten in bloei valt de gele bloeiwijze van de Gele kornoelje wel op. Bijzonder dat je er als plant op inzet om al vroeg in het jaar te gaan bloeien. Meestal duidt dat er op dat de plant van nature hier niet voorkomt. Dat klopt ook wel met de verspreiding van de boom. Nederland is zo ongeveer de noordelijkste plaats waar hij van nature voorkomt. Wat we zien is meestal aangeplant.
De wetenschappelijke naam 'Cornus mas' laat zich als hoorn en mannelijk (Latijn) vertalen. Hoorn is een harde stof. Mannelijk dus zou je kunnen zeggen ;). De Nederlandse naam Kornoelje is hier natuurlijk van afgeleid. Wat opvalt is dat je de Engelse literatuur in moet duiken om er meer over te weten moet komen. Blijkbaar was het in Nederland geen gebruikelijke of belangrijke boom om in de buurt te hebben.
In het Engels wordt de boom in de late Middeleeuwen als Dog-tree of Dogwood opgetekend waarbij dog niet op hond slaat maar is afgeleid van Dagwood/tree. Hout dat gebruikt wordt voor het maken van een 'dagger' (dolk). Van het hout werden handvaten voor dolken gemaakt maar ook pijlen. Het was erg geschikt hiervoor vanwege de hardheid van het hout en de fijne nervatuur. Hij wordt in Groot-Brittanië ook Wippletree genoemd. Door de sterkte van het hout werd het gebruikt voor het maken van de koppeling tussen twee paardenspannen (om de krachten goed over te brengen bij een bijvoorbeeld een vierspan). De naam daarvoor is Whippletree.
Er zijn echter meer verklaringen voor de naamgeving en geen ervan is er met zekerheid de ware te noemen. Wel hebben de verklaringen gemeen dat ze met de hardheid van het hout te maken hebben en daar komt Cornus om de hoek kijken. Goede keuze dus van Carl Linnaeus.
De bessen worden met name in de zuid-oost Europa gebruikt om siroop en jam van te maken. Ik heb het nooit geproefd maar het schijnt goed voor je te zijn vanwege de grote hoeveelheid vitamine C. Verhalen over medicinale werking zijn er wel te vinden maar moeten met een grote korrel zout worden genomen. Of liever suiker want dan schijn je er wel van te kunnen genieten.
 
Tekst en foto: Dirk Muller
 
 

Uit de categorie kerstening, vandaag het Judasoor. 

In het Nederlands heet deze zwam Judasoor (Hirneola auricula-judae). En naar de opgetekende verhalen wordt dat verklaard door het groeien van de zwam op de Vlier (Sambucus nigra). Volgens de verhalen zou de bijbelse Judas zich in deze boom hebben opgehangen na het verraad van Jezus. Vervolgens groeiden er uit de Vlier allemaal oren. Mooie praatjes! Dat wel maar aan bewijs daarvoor ontbreekt het. 

En die verhalen zijn over meer West-Europese landen verspreid. In de Flora Batava (van rond 1881) valt de te lezen dat deze zwam in Europa onder verschillende namen bekend stond. In het Hoogduits sprak men van Judasohr of Hollunderschwamm. En in het Engels van Jew's ear. Hollunder is de Duitse benaming voor vlier.

Die Duitse naam doet eigenlijk meer recht aan de zwam. De toevoeging oor is overigens ook terecht. Ze lijken er sprekend op en je kan er kinderen goed mee voor de gek houden. 

Oudere bronnen over deze zwam kan ik niet vinden maar over de Vlier is genoeg te vinden. De Vlier is in onze streken van oudsher met magie omgeven. Het sprookje van vrouw Holle, beschikking over leven en dood; men dichtte de boom van alles toe. Het groeien van oren op het hout zal daar ongetwijfeld een positieve bijdrage aan hebben geleverd. Die magie, die paste niet in de Christelijke traditie, daar moest natuurlijk wat aan gedaan worden en vandaar Judasoor. 

tekst en foto: Dirk Muller

 

 

Een door de tweede wereldoorlog beschadigd kasteel en een kasteelbos in Nederhemert-zuid. Hoe kan je daar nog iets van maken? 'Een goed idee', moet de familie Van Wassenaer gedacht hebben in de jaren 50 van de vorige eeuw. We maken er een stinzenplantenkwekerij van. Met het planten van sneeuwklokjes en winterakonieten werd een begin gemaakt. Het kasteelbos werd een kwekerij.
Al waren de bosomstandigheden goed voor deze 'industrie', de prijzen vielen tegen. In 1957 werd het kasteel en bos verkocht aan de Nederlandse staat. Zo kwam het gebied in beheer bij Staatsbosbeheer. Die liet het zoals het was. In 1961 nam Geldersch landschap en Geldersche kasteelen het kasteel in erfpacht. Het omliggende bos bleef bij Staatsbosbeheer. En die liet het weer lange tijd zoals het was. Enkele bomen werden een een aantal jaren geleden gekapt maar verder gebeurde er niets. Sinds kort is het bos overgegaan van Staatsbosbeheer naar een particuliere eigenaar. En vooralsnog is het enige wat er veranderd is, de bordjes bij de wandelpaden. De eigenaren wisselden maar de sneeuwklokjes en winterakonieten bleven en vermenigvuldigden.
En zo is het nu. De winterakonieten en sneeuwklokjes groeien en bloeien en vormen iedere winter, tot in het vroege voorjaar, tapijten van gele en witte bloemen. Het lijkt wel een kwekerij. En laten we hopen dat dat nog lange tijd zo zal blijven!
 
Tekst en foto's: Dirk Muller
 
 

Pagina 25 van 34